به مناسب روز فردوسی و پاسداشت زبان فارسی و به همت رایزنی فرهنگی و با مشارکت مرکز مطالعات فارسی دانشگاه بلگراد، انجمن ادبی صربستان میزان برنامه شب ادبی بزرگداشت شاعران برجسته ایرانی، فردوسی، خیام و سعدی بود. این برنامه با حضور جمعی از استادان، پژوهشگران، اعضای انجمن ادبی صربستان دانشجویان و علاقمندان به ادبیات و فرهنگ ایران برگزار گردید.
دکتر نناد میلوشویچ رییس انجمن ادبی صربستان با بیان اینکه بزرگداشت شاعران ایرانی در این محل به معنای ارج نهادن به ساحت ادبیات جهان است، ادبیات کلاسیک ایران و شاعران برجسته آن از جمله فردوسی، خیام و سعدی را نمونه های بی بدیلی نامید که نه تنها متعلق به ایران و زبان فارسی، بلکه به دلیل پیامهای عمیق اخلاقی و انسانی، متعلق به تمامی بشریت هستند.
در ادامه، امیرپورپزشک، رایزن فرهنگی ایران و نماینده بنیاد سعدی در صربستان ضمن تقدیر از انجمن ادبی صربستان برای میزبانی این نشست گفت: ماه اردیبهشت ایرانی (۲۱ آوریل تا ۲۱ می) ماه ادبیات و شاعران برجسته ایرانی سعدی، فردوسی و خیام است. سه قله بلند ادب پارسی با شهرتی جهانی
وی اظهار داشت: سعدی شاعری ایرانی با نگاهی جهانی و از پیشگامان تعامل وگفتوگوی میان فرهنگهاست. نگاه و اندیشههای ناب انسانی و زیبای این حکیم شیرینگفتار پس از قرنها همچنان بدیع و قابل طرح است چرا که سعدی پیامآور انسانیت، برابری انسانی همبستگی، مهرورزی، مدارا و همه مفاهیمی است که بشریت امروز به شدت به آنها نیازمند و در جستجوی آن است
فردوسی پرچمدار حفظ ارزشهایی فرهنگی و میهنی با پیام های جهانی و نگاه متعالی به انسان و جهان. او احیاگر زبان فارسی و هویت ملی ایرانیان است اما فردوسی فقط متعلق به ایرانیان نیست شاهکارش یعنی شاهنامه اثری جهانی است با مایه های قوی ادبی،حماسی، هنری، اخلاقی است.
پورپزشک در باره خیام گفت او هنوز عمیقا شناخته نشده است کسی که شخصیت عارفی مانند سنایی که هم عصر اوست وی را پیشوای حکیمان می نامد. حرف نهاییِ خیّام این است که به هستی و زمان بازگرد! زیرا راه انسان به جاودانگی از درون لحظه میگذرد، و لذّت بردن از جهان در درون نسبتی است با دیگران که نام آن دوستی است.
در ادامه نشست تخصصی پتار یاناچکوویج درخصوص معرفی ساختار داستانی و روایی شاهنامه و شباهت هایی حماسه های آن با حماسه های صربی و دراگولوپ پاولو، با موضوع خیام و تاثیر فرهنگ ایرانی در شعر او صحبت کردند.
پرفسور دکتر پاوله ملادنوویج، استاد دانشگاه در رشته ریاضی سخنران دیگر نشست گفت به دلیل علاقه شخصی اش به خیام کتابی با عنوان «ریاضیات و شعر عمر خیام» را در سال ۲۰۰۹ تالیف کرده و در آن بخش هایی از رباعیات خیام را به زبان صربی ترجمه نموده است، وی در سخنانش به دو ساحت ادبی و علمی خیام اشاره نمود و ضمن ستایش نقش علمی او در ریاضیات و همچنین نجوم و به ویژه تعیین و تنظیم تقویم، شعر خیام را نیز نتیجه نگاه علمی- فلسفی او به جهان دانست که با ظرافت هنرمندانه در قالب رباعی متجلی شده است. وی همچنین چندین رباعی از ترجمه خود را قرائت نمود.
در ادامه، دکتر سعید صفری، با اشاره به نثر سعدی و حکایت های گلستان، سعدی را به عنوان یکی از نخستین نویسندگان مینمالیستی ادبیات فارسی معرفی نمود که پیامهای اخلاقی، انسانی و حکمی خود را در قالب دیالوگها و تصویرپردازی کوتاه به مخاطبان منتقل میکند. وی در ادامه و برای آشنایی مخاطبان با سبک نگارش مینیمالیستی سعدی، چند حکایت کوتاه از گلستان سعدی را قرائت کرد.
