Page 7 - Naš blagosloveni prijatelj

koji bi više-manje „odgovarao onome što bi iranski jezici koji se svrstavaju u četiri gru pe:
najveći broj lingvista odredio kao postoj- 1. u jugozapadnu grupu spadaju mo derni
binu Indoevropljana. Oko 2500 go dina p. persijski (farsi), dari (u severozapad nom
n. e. ta se zona protezala između Urala i Avganistanu), tadžički (u Tadžikista nu i
reke Loare, i od Severnog mora do Balka- drugim srednjoazijskim republikama), lor-
na.” Ova patrijarhalna kultura, pre ma Ma- ski i bahtijarski (u jugozapadnom Iranu) i
1
riji Gimbutas, uništila je prethodnu kultu- tatski; 2. severozapadna grupa obuhvata
ru koja je bila matrijarhalna i miro ljubiva. kurdski (govori se u Kurdistanu) i baluči
(u jugozapadnom Pakistanu); 3. Jugoisto-
Iranska grupa čna grupa obuhvata paštu (u Avganistanu
i severozapadnom Pakistanu) i otprilike
Ova jezička grupa pripada „jednoj od deset pamirskih jeizika (u istočnom Tadži-
glavnih grana indoevropskog jezičkog kistanu i susednim delovima Avganistana
stabla, koja sa sanskritskim ogrankom u i Kini); 4. U severoistočnu grupu spadaju
In diji čini grupu indo-iranskih (arijskih) osetski kojim govore Oseti na centralnom
jezika.” Jezicima ove grupe govori oko Kavkazu i jagnobski kojim se ranije govo-
2
95.000.000 ljudi koji su naseljeni uglav- rilo samo u jednoj dolini Pamira.” Naj-
6
nom u Iranu, Avganistanu, Pakistanu i de- važniji jezik iranske grupe je moderni
lovima centralne Azije. Najstariji iranski persijski (farsi) koji je zvanični jezik Islam-
jezici o kojima uopšte postoji neka infor- ske Republike Iran. Gotovo svi jezici ove
macija su avestanski (jezik na kome je pi- grupe pišu se u adaptaciji arapskog pi-
sana Avesta, sveta knjiga zoroastrijske re- sma, odnosno alfabeta.
ligije; Avesta datira verovatno iz perioda
od VII do V veka p. n. e., dok je pre toga, Iranski identitet
najverovatnije, prenošena usmeno; ovaj je-
zik se i dalje koristi u liturgijskom jeziku Iranski identitet predstavlja kolektiv-
zoroastrizma ) i staropersijski (koji je op- no osećanje iranskih naroda o pripadnosti
3
stao u inskripcijama iz doba Ahemenida, istorijskim zemljama Irana. Osećaj identi-
kraljeva koji su vladali starom Persijom teta, definisan i istorijski i teritorijalno, raz-
od 6. do 4. veka p. n. e). Ova dva jezika čine vio se iz zajedničkog istorijskog iskustva i
najstariju fazu u razvoju ove jezičke gru- kulturne tradicije među narodima koji su
pe. Srednja faza u razvoju je pahlavi ili živeli na iranskoj zemlji (Iranzamin), i uče-
srednjepersijski koji datira od 3. do 4. ve- stvovali u stvaranju iranske mitologije i
ka n. e. Jezici koji su u ovom periodu op- legendi, kao i tokom njegove istorije. On
4
stali u pisanoj formi su parćanski, srednje- se još definiše i čini prepoznatljivim po-
persijski, hvarazmi, sogdijanski i saka. vlačenjem granica između Iranaca (unu-
5
Poslednju fazu u razvoju čine moderni tar grupe) i „ostalih” (van grupa), npr. Ira-
na u odnosu na Aneran (sasanidski pojam),
1 Isto str. 176. Irana u odnosu na Turan (mitski i istorijski
2 Mala enciklopedija Prosveta, Beograd, Prosveta, 1986, pojam, kasnije zemlje turskog naroda), Irana
str. 911, tom 1. u odnosu na Rum (mitski i faktički pojmo-
3 Upor. www.infoplease.com/ceb/society/a0858809. vi primenjivani na Grčku, Rim, Vizan tiju i
html str. 1 Osmansko carstvo), Adžam (prvenstveno
4 Upor. Mala enciklopedija Prosveta, Beograd, Prosveta, Persijance) u odnosu na Arape, Tadžike/Ta-
1986 str.911 tom 1
5 www.infoplease.com/ceb/society/a0858809.html 6 Enciklopedija Britanika, knjiga 3, „Narodna knjiga”,
str. 1 „Politika”, 2005, str. 160

6 Narodi i etNi^ke grupe iraNa