شعبان یا شَعبان المُعَظّم هشتمین ماه تقویم هجری قمری است که بنا به احادیث، فضیلت بسیاری دارد و در آن به روزه‌داری، صدقه دادن، صلوات فرستادن و خواندن دعاهای خاص مانند صلوات شعبانیه و مناجات شعبانیه سفارش شده است. همچنین در این ماه مناسبت‌های مذهبی مختلفی وجود دارد از جمله آنها میلاد امام حسین(ع)، حضرت عباس(ع)، امام سجاد(ع)، و حضرت علی‌اکبر و امام مهدی(عج) است که به اعیاد شعبانیه شناخته می‌شوند.
فضیلت
شعبان از ریشه شعب است و از آنجا که در این ماه روزی مؤمنان و حسنه در آن منشعب و بسیار می‌گردد، این ماه شعبان نام گرفت. براساس روایات، ماه شعبان، ماه پیامبر اکرم(ص) است.
پیامبر(ص) ماه شعبان را روزه می‌گرفت و به ماه رمضان وصل می‌کرد. روایاتی از معصومان(ع) در فضیلت ماه شعبان آمده است از جمله رفتن به بهشت و برخورداری از کرامت الهی در قیامت، پاداش روزه این ماه معرفی شده است.
امام صادق(ع) می‌فرماید:
«چون ماه شعبان فرا می‌رسید امام سجاد(ع) اصحاب خود را جمع می‌نمود و می‌فرمود: ای اصحاب من می‌دانید این چه ماهی است؟ این ماه شعبان است و حضرت رسول(ص) می‌فرمود شعبان ماه من است پس در این ماه برای جلب محبت پیامبر خود و برای تقرّب به سوی پروردگار خود روزه بدارید. به حقّ آن خدایی که جان علی بن حسین به دست قدرت اوست سوگند یاد می‌کنم که از پدرم حسین بن علی(ع) شنیدم که فرمود شنیدم از امام علی(ع) که هر که روزه بگیرد در ماه شعبان برای جلب محبّت پیامبر خدا و تقرّب به سوی خدا؛ خداوند او را دوست می‌دارد و در روز قیامت کرامت خود را نصیب او می‌گرداند و بهشت را برای او واجب می‌کند.»
امام صادق (ع) از امام علی(ع) نقل می‌کند که آن حضرت می‌فرمود: «از زمانی که شنیدم منادی رسول خدا(ص) ندا کرد در ماه شعبان، ترک نشد از من روزه شعبان و ترک نخواهد شد از من تا مدتی که حیات دارم ان شاء الله تعالی. و می‌فرمود: روزه دو ماه(شعبان و رمضان)، توبه مغفرت از خدا است.» امام صادق(ع) در این روایت نقل کرده که چون پیامبر(ص) هلال ماه شعبان را می‌دید به کسی دستور می داد که از سوی او در مدینه این گونه ندا دهد: ای مردم یثرب (مدینه) من فرستاده خدا به سوی شما هستم، آگاه باشید که شعبان ماه من است، پس خداوند مشمول رحمتش قرار دهد هر کس را که من را برشهرم کمک کند. إنّ رسول الله صلى‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم کان اذا رأى هلالَ شعبان أمر مُنادٍ یُنادی فی المدینه : یا أهلَ یثرب ، إنی رسول الله إلیکم ، ألا و إنّ شعبان شهری ، فرحم الله من أعاننی على شهری… امیرالمؤمنین(ع) روزه گرفتن در ماه شعبان را مصداق کمک کردن به رسول الله(ص) دانسته است چنان‌چه در روایت دیگری امام باقر(ع) فرمود: روزه ماه شعبان روزه پیامبران و پیروان پیامبران است و هر کس در ماه شعبان روزه بگیرد مشمول دعای پیامبر(ص) است که فرمود: خداوند رحمت کند هر کس را که من را بر شهرم کمک کند. «فَمَنْ صَامَ شَعْبَانَ فَقَدْ أَدْرَکَتْهُ دَعْوَهُ رَسُولِ اللَّهِ ص لِقَوْلِهِ عَلَیْهِ السَّلَامُ رَحِمَ اللَّهُ مَنْ أَعَانَنِی عَلَى شَهْرِی».
