روز سه شنبه ۲۸ خرداد مقارن با ۱۸ ژوئن ۲۰۱۹ سومین همایش بین‌المللی نویسندگان “کانتر پوینت” بلگراد با عنوان “هنر در دوران جنگ و بحران: نگاه امروز” برگزار شد، در این همایش تنی چند از نویسندگان برجسته کشورهای ایران، روسیه، چین، سوئیس و صربستان بمنظور تفسیر و نقش هنر در شرایط خاص گرد هم آمدند.
کانتر پوینت بلگراد یک همایش بین المللی است که با هماهنگی وزارت فرهنگ و رسانه های جمهوری صربستان بعنوان بنیان‌گذار، و مؤسسه مطالعات توسعه فرهنگی بعنوان مدیر اجرایی طرح، سازماندهی شده است و هدف آن گرد آوری هنرمندان و متفکران اقصی نقاط جهان است که با کار و تلاش خود به طور قابل ملاحظه‌ای به درک روند جهان معاصر و شرایطی که انسان امروزی در آن قرار گرفته است، کمک می کنند.
کانتر پوینت بلگراد فرصتی برای گفتگو در مورد مسائل مربوط به تجربیات مشترک و مهمی است که پاسخ های متفاوتی را می‌توان از نقطه نظرات گوناگون شخصی و جغرافیایی ارائه داد، و از سویی این تفاوت ها را می توان در یک دید گسترده به همانند یک کانتر پوینت موسیقی هماهنگ کرد.
در این نشست که با شرکت وزیر فرهنگ و رسانه های صربستان، ولادان ووکوساولیویچ و کارگردان معروف صرب، امیر کوستوریتسا در حضور جمع کثیری از شهروندان صرب و اربابان رسانه در سالن اصلی “موزه سینمایی یوگسلاوی” برگزار شد، مهمانان به پاسخگویی سئوالات متعددی پرداختند ازجمله:
- هنر در طول مدت جنگ و شدیدترین بحران های اجتماعی ایجاد می شود. آیا چنین شرایط تاریخی منحصرا تاثیر منفی بر روند هنری دارد یا می تواند برای هنرمند الهام بخش باشد یا هنر را در جستجوی معنای خود یاری کند؟
- تفاوت میان یک هنرمند بعنوان خالق و بعنوان شهروند در وضعیت جنگ و بحران چیست و تا چه اندازه تعیین
کننده فعالیتهای اوست؟ و بطور کل در چنین شرایطی مسئولیت هنرمند به عنوان یک هنرمند چیست؟
- چگونه و تا چه حد هنر می تواند به درک بهتر و تفسیر شرایط و روابط جنگی و بحرانی، و همچنین به درک انسان و جامعه انسانی از طریق منشور وجودی او کمک کند؟
- آیا حقیقتا “آواز خواندن پس از وقایع دهشت بار” امکان پذیر است، یا اینکه در آن هنگام دقیقا “آواز خواندن” بیش از هر چیز مورد نیاز است؟
در این رویداد حبیب احمدزاده نویسنده پرتوان کشورمان، خالق رمان معروف “شطرنج با ماشین قیامت” نیز به دعوت وزارت فرهنگ و رسانه‌های صربستان حضور داشت و در پاسخ به سئوالات مطرح شده اظهار داشت:
ما انسان هستیم و در جریان وقایع و رویدادها قادر به ایجاد تغییرات. فعالیتهای ما به مثابه یک مسابقه دو امدادی است که گذشتگان آن را شروع کرده اند و مشعل را به دست ما سپرده اند و باید آن را به آیندگان بسپاریم و باید هریک نهایت تلاش خود را داشته باشیم، در این جریان هرکس که تعلل نماید باعث شکست کل بازی و هدر رفتن گامهای بلند قبلی بوده است.
وی افزود: کسی که عنوان کند جنگ خوب است مثل این است که بگوید که زلزله خوب است. وی گفت تا حتی آتش بس های دروغین هم بهتر از جنگ نیستند. اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها ده ها سال است که در جنگ بسر می‌برند و مدام قراردادهای صلح امضا می‌کنند و عکس می‌گیرند.
وی با محکوم کردن سیاست خارجی آمریکا گفت: دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا با کره شمالی گفتگو می‌کند و عکس می‌گیرد… ولی همه اینها دروغ است و بی نتیجه، زیرا مسائل و مصائب جنگ و ریشه نابسامانی‌ها هنوز رفع نشده اند و به مثال آتش زیر خاکستر هستند. “شما در کشورتان ۳۰۰۰ بمب هسته ای دارید و ما را که حتی یکی هم نداریم متهم به داشتن بمب اتم می‌کنید. سؤال اینجاست که چرا شما دارید؟ ”
او ادامه داد: اگر ما و یا شما صربها بخاطر واقعه ۱۱ سپتامبر آمریکا به بن لادن جایزه می‌دادیم و از او تقدیر می‌کردیم، آنوقت رسانه‌های غربی در موردمان چه می‌گفتند؟!
آمریکا برای گفتگو با کشوری که بمب اتم ندارد واسطه‌ای را از کشوری می‌فرستد که در گذشته با بمب اتم نابودش کرده است.
آمریکا بخاطر حمله به سفارت کشورش در تهران در صدد انتقام گیری از ایران است و فشارها و جنگهای متعدد را به ما تحمیل می‌کند، و این در حالی است که این سفارت در هفتاد سال گذشته سه بار باعث ایجاد کودتا در ایران شده است،
او اضافه کرد: در سال ۱۹۸۸ ناو جنگی آمریکا در خلیج فارس هواپیمای مسافربری ایران را با موشک مورد اصابت قرار داد و باعث شد ۲۹۰ نفر بیگناه جان خود را ازدست بدهند و در نهایت از ما معذرت خواهی که نکردند هیچ، کاپیتان کشتی آمریکایی را مورد تشویق نیز قرار دادند.
بیانیه پایانی کانترپوینت بلگراد
ما به اینجا به شهری در مرز قدیمی و نمادین جهان آمده ایم، به محل برخوردهای مکرر، و همینطور به محل گذرگاه تلاقی فرهنگ ها، با تمایل به اینکه گفتگوی ما حاوی تبادلی معنی دار و متعامل باشد. نیاز به اینگونه دیدارها، تک تک اختلافات و میراث های گوناگونی که آنها را بعنوان ماهیت بنیادین خود حمل می کنیم، مورد احترام قرار می دهد.
ایوو آندریچ، برنده جایزه نوبل، نویسندۀ بزرگ صرب که در این شهر زندگی می کرد، در یکی از مراسم مهم اشاره به این موضوع کرد: “کاری که تمام زندگی اش را وقف آن نموده است، تاریخ واقعی بشری را در خود جای داده است”. فرهنگ آگاه به این است که حقیقت انسانی و حقیقت زمانی تنها یک سو ندارد. فرهنگ محاکمه کننده نیست، مخصوصا بدون محاسبه و کورکورانه، بلکه تلاش در ادراک مسائل و مفاهیم دارد.
امروزه، دوران پیچیدگیهای تکنولوژیکی بی تردید گرایش های فرهنگی را در گرداب خود سرکوب کرده و آنها را به حاشیه می راند. روابط میان ملت ها را متشدّد می سازد و گوناگونی فرهنگی موجود در جهان را یکنواخت می کند. ویرانی های حاصله هم فیزیکی هستند و هم معنوی، و صاحبان قدرت منافع خود را به عنوان ارزشهای غیر قابل انکار به جامعه تلقین می کنند.
اگر چیزی باشد که بتوانیم قطعا در آن اتفاق نظر داشته باشیم، همان است که خلاقیت، محدودیت ها و حقایق تحمیل شده را از هرکجا که آمده باشند، تحمل نمی کند. سبک زندگی سطحی و سراسر عصبی جهانی که بعنوان تنها سبک ممکن و قابل قبول تحمیل می شود، بُعد باستانی و روشنگرایانه ی انسان کامل را به یک موجود تک بعدی تبدیل می کند و جامعه انسانی را به زیست توده ای تبدیل می کند که مناسب برای پردازش سریع ذهنی و روانی است.
صنعت سرگرمی و بی فرهنگی جهانی در جهتی تعریف و اشتغال یافته است که تلاش کند تا بطور کامل بر همه چیز مسلط شود. صرف نظر از اختلافات و تفاوت های دیگر که غیر قابل گریز است، فرهنگ باید در چند بُعدی شدن جهان استعانت کند. باید در مسیر بیداری و آگاهی فردی که تحت فشارهای زمانه قرار گرفته است، یاری رساند.
فرهنگ، بیانی برای استنطاق و مسئولیت است. فرهنگ، این آگاهی است که جهان از دیروز آغاز نشده است و تنها برای مدت حضور و بقای ما به طول نخواهد انجامید. فرهنگ چنین است که تفاوت ها را به غنای کنترپوان تبدیل کند و نه به آشفتگی و درگیری. هر گفتگوی ادراکی گامی است به سوی چنین آگاهی. ما این گام کوچک را در اینجا برمی‌داریم.
